Afvallen? Stel het nog even uit.

Veel mensen beginnen het nieuwe jaar met goede voornemens. Afvallen staat dan hoog op het lijstje. Helaas: veel afvalpogingen zijn gedoemd te mislukken. Waarom? De winter is het slechtste startmoment, zeggen wetenschappers van de universiteit van Exeter.

André Frankhuizen

Natuurlijk zijn er mensen die hun goede voornemens waarmaken. Hoeveel dat er zijn? Een getal dat je regelmatig hoort is acht procent. Dat zou dus betekenen dat meer dan negen op de tien goede voornemens vroegtijdig stranden. Waarom geven we het zo snel op? 

Wellicht zijn we slechte planners, hebben we een gebrek aan intrinsieke motivatie of stellen we onszelf onhaalbare doelen. Daarbij is afvallen natuurlijk altijd lastig: voeding is emotie en ingesleten patronen zijn moeilijk te doorbreken. Maar dat zijn niet de enige complicaties, zeggen onderzoekers van de universiteit van Exeter (UK).

Onbewust te veel eten

Volgens de onderzoekers hebben we het hele jaar door een onbewuste drang om te veel te eten. In de winter is deze drang nog sterker en slaan we meer vet op. Maar waarom raken we die onnodige kilo’s niet nét zo makkelijk weer kwijt? Dat zou toch uiteindelijk het grootste evolutionaire voordeel moeten opleveren?

Om dit op te helderen, gebruikten de onderzoekers een computermodel van de vetopslag bij mensen en dieren. De simulaties laten zien dat er wel degelijk een evolutionair mechanisme bestaat dat ons beschermt tegen overeten, maar dat het effect ervan zeer klein is. 

Anderzijds wordt een al te sterke gewichtsafname wel direct vertaald naar excessieve opslag van vet. Dat levert in tijden van schaarste natuurlijk een voordeel op. Het is pas een probleem geworden in onze overvloedige maatschappij. 

Onze hedendaagse voeding bevat zoveel suiker en smaak, dat de behoefte om te eten sterker is dan welk evolutionair mechanisme dan ook, zeggen de onderzoekers. Oftewel: wanneer we lucht krijgen van een vet- of suikerrijke maaltijd, delven onze goede voornemens onherroepelijk het onderspit.

Vooral kwetsbaar in de winter

Tot aan de industriële revolutie bestond er vooral schaarste in de wintermaanden. Daarom slaan we nu nog steeds meer vet op in de winter. Geen slechter startmoment dus om af te vallen dan op nieuwjaarsdag. Maar ook als men in de lente start, is op rantsoen gaan geen goed idee; jezelf uithongeren zorgt alleen maar voor extra vetopslag. 

Wat werkt dan wel? Het gaat er vooral om in beweging te blijven, gemaksvoeding mondjesmaat te vervangen door natuurlijke voeding, frisdrank te vervangen door water, suiker te laten staan, vasten af te wisselen met normale eetdagen (intermittent fasting) en vooral niet al het vet uit de voeding weg te laten. Vooral met dat laatste gaan veel lijners in de fout: zonder vet is er ook geen verzadigingsgevoel, waardoor je actief op zoek blijft naar eten.

En goede voornemens dan? Die zou je kunnen zien als een sociaal geaccepteerde vorm van uitstelgedrag. Begin gewoon als je voelt dat je er klaar voor bent, laat je niet dwingen en stel jezelf haalbare doelen. Afvallen is al moeilijk genoeg; maak het jezelf daarom zo makkelijk mogelijk. 

Bron

Andrew D. Higginson, John M. McNamara, Alasdair I. Houston, Fatness and fitness: exposing the logic of evolutionary explanations for obesity, Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 6 January 2016