Griep, flavonoïden en darmflora

De griep houdt ons elk najaar weer in zijn greep. Een goede preventie bestaat uit een gezonde, brede voeding aangevuld met onder andere vitamine C en bioflavonoïden. Maar: onderzoek in Science laat zien dat dan wel eerst de darmflora in orde moet zijn.

Zoals je weet, doen darmbacteriën veel meer dan alleen voeding verteren; ze vervullen ook een onmisbare rol in het immuunsysteem. Uit nieuw onderzoek gepubliceerd in Science blijkt nu dat de samenstelling van de darmflora essentieel is voor het gunstige effect van flavonoïden op griep [1].

Microbiële mediator

Het was al bekend dat flavonoïden in de darm gemetaboliseerd worden door bacteriële enzymen [2]. Ook wist men al dat het vermogen om specifieke flavonoïden te metaboliseren afhangt van de kwaliteit van de microbiële flora [3]. Het nieuwe onderzoek laat zien dat flavonoïden daarbij in ieder geval afhankelijk zijn van één belangrijke microbiële mediator: Clostridium orbiscindens. 

Als onderdeel van hun onderzoek maakten de wetenschappers een screening van de menselijke darmflora en zochten daarbij naar bacteriën die specifiek flavonoïden metaboliseren.

"De bacterie die we hebben gevonden, gebruikt flavonoïden om de productie van interferon te verhogen. Interferon is een signaalmolecule die een belangrijke rol speelt in de immuunreactie. De stof verhinderde dat muizen longschade opliepen ten gevolge van griep. Dit soort schade veroorzaakt vaak belangrijke complicaties bij mensen, zoals longontsteking”

De griepinfectie was overigens niet minder sterk, er ontstond alleen minder schade aan de longen. Flavonoïden verhogen de weerstand daartegen, maar dus alleen als de darmflora in orde is.

Het belang van flavonoïden

Flavonoïden zijn een groep secundaire plantenstoffen die als pigmenten bijdragen aan de felle kleuren van veel groente en fruit. Als groep kunnen ze in de praktijk onder andere worden ingezet bij immuunzwakte, allergische aandoeningen en diverse andere indicaties. Wanneer vitamine C samen wordt gegeven met bioflavonoïden, wat de natuurlijke context van dit vitamine is, verhoogt dit bovendien de opneembaarheid en het effect van vitamine C ten opzichte van synthetische varianten [4].

Overigens is vitamine C, ondanks regelmatige negatieve berichtgeving in de media, wel degelijk aan te bevelen bij de preventie van griep. Uit onderzoek bij 168 proefpersonen bleek dat vitamine C-suppletie bescherming gaf tegen griep en verkoudheid [5]. De proefpersonen hadden significant minder griep en verkoudheid dan de proefpersonen in de controlegroep. Maar alleen vitamine C suppleren is natuurlijk niet het hele verhaal.

Darmflora essentieel voor goede weerstand

De darmflora doet nog meer dan het effect van flavonoïden vergroten. Op basis van onderzoek kunnen we wel zeggen dat een goede darmflora ook zelf tegen griep beschermt. Een uitgebreid reviewonderzoek uit 2015 in de Annual Review of Virology concludeert dat commensale bacteriën in zowel de bovenste luchtwegen als de darmen een belangrijke rol zouden kunnen spelen bij het afremmen van infecties met het griepvirus [6].

Maar niet alleen preventief is aanscherping van de darmflora nodig; ook als nazorg - dus wanneer iemand net de griep heeft gehad - moet de darmflora weer worden opgebouwd. Het griepvirus en de darmflora gaan namelijk een wederzijdse interactie aan, blijkt uit onderzoek gepubliceerd in PLoS Pathology [7]. Volgens de onderzoekers komt de darmflora daarbij als verliezer uit de bus:  

“We hebben ontdekt dat een griepinfectie in de longen de darmflora significant kan veranderen. Het verkleint de rijkdom van proteobacteriën in de darmen, waardoor een dysbiotisch micromilieu ontstaat”.

Griep of geen griep, geen van je cliënten zit natuurlijk te wachten op een dysbiose! Start daarom altijd een darmbehandeling met L-glutamine, pre- en probiotica, zeker in het najaar, wanneer het afweersysteem van de mens extra onder druk staat.

Wat kun je nog meer doen?

Zorgen voor een goede basisweerstand. Dit doe je het best door je cliënt een zo breed mogelijke, natuurlijke (biologische) voeding te adviseren, zoals oervoeding. Daarin zitten in principe alle flavonoïden en andere secundaire plantenstoffen die we van oudsher nodig hebben om het lichaamseigen herstelvermogen te stimuleren. Ook vermijden we zo enkele stoffen die onze gezondheid ondermijnen, zoals toegevoegde suikers, gluten en fytinezuur uit brood. Maar zijn we er dan?

Basissuppletie

Ondanks het advies hierboven, is het bekend dat het huidige groente en fruit niet meer dezelfde hoeveelheden vitaminen, mineralen, flavonoïden en andere nutriënten bevat als vroeger. Door intensieve landbouw en een verhoogd gehalte CO₂ in de lucht zijn planten vooral rijker geworden aan koolhydraten, waardoor men er meer van moet eten om hetzelfde gehalte aan nutriënten binnen te krijgen.

Ook de uitspoeling van de bodem speelt mee, want wat niet in de grond zit, komt ook niet op ons bord. Ondertussen is het zo dat, hoe beter men in zijn nutriënten zit, hoe beter men bestand is tegen een infectie. Kortom: basissuppletie is zelfs bij een ‘volwaardige’ voeding essentieel.

Medicinale paddenstoelen

In de praktijk kunnen we veel doen aan de weerstand, bijvoorbeeld met bètaglucanen uit medicinale paddenstoelen, zoals shiitake, oesterzwam en maitake. Bètaglucanen zijn belangrijke voedingsstoffen voor het immuunsysteem en ze dragen bij aan een goede afweer tegen infecties. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat de synergistische werking van intrinsieke bestanddelen, dan wel de combinatie van paddenstoelextracten een bepalende factor lijkt te zijn voor een optimaal geneeskrachtig effect.

Nachtrust en stressreductie

Ook het belang van een goede nachtrust mag niet worden onderschat: mensen met een slaaptekort hebben een minder efficiënt immuunsysteem en zijn dus bevattelijker voor allerlei infecties, waaronder met het griepvirus [8]. Tot slot is stressreductie essentieel voor een goede afweer, maar dat geldt natuurlijk voor heel veel meer dingen dan alleen de griep.

Voorkomen, verzachten en herstellen

Vitamine C kan worden ingezet bij grieppreventie, maar dan wel in combinatie met bioflavonoïden, voor een betere opneembaarheid. En om die flavonoïden werkelijk tot hun recht te laten komen, is een goede darmflora weer essentieel. Ook griep voorkomen, verzachten én het herstel daarna begint dus allemaal in de darm. Maar daar houdt het niet op: slapen, bewegen, eten, sociaal gedrag en de keuzes die we maken zijn allemaal factoren die bepalen of we deze herfst gezond blijven of grieperig worden.

Bronnen

[1] Ashley L. Steed, George P. Christophi, Gerard E. Kaiko, Lulu Sun, Victoria M. Goodwin, Umang Jain, Ekaterina Esaulova, Maxim N. Artyomov, David J. Morales, Michael J. Holtzman, Adrianus C. M. Boon, Deborah J. Lenschow, Thaddeus S. Stappenbeck. The microbial metabolite desaminotyrosine protects from influenza through type I interferon. Science, 2017; 357 (6350): 498

[2] Setchell KD, Brown NM, Lydeking-Olsen E. The clinical importance of the metabolite equol-a clue to the effectiveness of soy and its isoflavones. J Nutr. 2002;132(12):3577-84. GRATIS: http://jn.nutrition.org/cgi/content/full/132/12/3577

[3] Yuan JP, Wang JH, Liu X. Metabolism of dietary soy isoflavones to equol by human intestinal microflora--implications for health. Mol Nutr Food Res. 2007;51(7):765-81.

[4] http://www3.naturafoundation.nl/monografie/Vitamine_C_als_ascorbaten.html

[5] Van Straten M, Josling P., Preventing the common cold with a vitamin C supplement: a double-blind, placebo-controlled survey, Adv Ther. 2002 May-Jun;19(3):151-9.

[6] Christopher M. Robinson and Julie K. Pfeiffer, Viruses and the Microbiota, Annu Rev Virol. 2014; 1: 55–69.

[7] Deriu E. et al., Influenza Virus Affects Intestinal Microbiota and Secondary Salmonella Infection in the Gut through Type I Interferons, PLoS Pathog. 2016 May; 12(5): e1005572.

[8] Spiegel K, Sheridan JF, Van Cauter E. Effect of sleep deprivation on response to immunization. JAMA. 2002;288(12):1471–1472.